Nosilac infekcije je majka, a ovisno o tome da li je inficirana u drugom ili trećem trimestru trudnoće, ožiljak u oku djeteta otkriva se već nakon poroda, odnosno kasnije u životu – i to sasvim slučajno
Toksoplazmoza je široko rasprostranjena zoonoza čiji je uzročnik mikroorganizam Toxoplasma gondi. Javlja se kod čovjeka, brojnih sisara i ptica.
Specifičan domaćin je mačka, u čijim se crijevima parazit razmnožava, izbacuje ga stolicom i tako dolazi do kontaminacije okoline. Unošenjem parazita u organizam se inficiraju sisari i ptice, a potom i čovjek.
Način na koji čovjek može unijeti mikroorganizam koji uzrokuje toksoplazmozu je veoma raznovrstan, a jednostavan. Humana infekcija može biti horizontalna (direktnim unošenjem parazita iz zagađenog i nedovoljno opranog i termički neadekvatno obrađenog voća, povrća ili vrlo jednostavno putem prljavih ruku, ingestijom iz nedovoljno termički obrađenog mesa, nepasteriziranog mlijeka i jaja, neprovjerenom transfuzijom krvi, transplantacijom organa).
Ovaj način prenošenja toksoplazmoze jeste i najčešći. Moguće je i vertikalno prenošenje (s trudnice na plod i tada se radi o urođenoj ili kongenitalnoj toksoplazmozi).
Infekcija koja se teško otkriva
Najveći broj kongenitalnih toksoplazmoza je subklinički. Takva vrsta infekcije se teško otkriva jer nema karakterističnih znakova infekcije ili upale. Čovjek najčešće i ne zna da boluje ili je prebolio bolest toksoplazmozu.
Obično se o postojanju upale zaključuje u zreloj dobi na osnovu postojanja ožiljaka na oku. Nalazi se horioretinalnih ožiljaka ili ožiljno tkivo direktno u makuli ili žutoj pjegi koja zahvata sve slojeve retine i žilnice te na taj način bespovratno visoko složeno tkivo uništava i mijenja ga pigmentiranim i nekvalitetnim fibroznim ožiljkom koji se otkrije kasnije tokom života, najčešće sasvim slučajno.
Može se otkriti da dijete slabije vidi na jedno oko prilikom prvog sistematskog pregleda za školu ili čak desetljećima kasnije na rutinskim očnim pregledima za dobijanje zdravstvenog uvjerenja za vozačku dozvolu ili posao.
Nosilac infekcije je majka koja u drugom trimestru trudnoće krvlju prenosi uzročnika pa dolazi do upale makule oka djeteta što rezultira stvaranjem makularnih ožiljaka koji se mogu otkriti pri rođenju.
Ako do infekcije dođe u trećem trimestru, nalaz rođenjem može biti uredan, ali se očni i neurološki simptomi jave u budućnosti, kasnije, u punoj zrelosti djeteta.
Toksoplazmoza je najčešći uzrok infektivnog retlnitlsa kod imunološki deficijentnih osoba. Očna toksoplazmoza djece i odraslih obično je uzrokovana reaktivacijom cista toksoplazme unesenih kongenitalnom infekcijom.
Kako do dijagnoze
Dijagnoza se bazira na dokazivanju lezije, ožiljaka očnog dna (fundusa) i pozitivnim serološkim testovima na toksoplazmatska antitijela. Simptomi koji se javljaju su iznenadne jednostrane mrljice, gubitak vida i fotofobija (iznenadna osjetljivost na svjetlo).
Od znakova ljekar može naći znakove upale prednjeg dijela oka, prednji uveitis, inflamatorne fokuse blizu starog pigmentnog ožiljka ili zamućenje staklovine. Pacijent navodi mušice, mrljice koje se kreću sa pokretima oka, iznenadnu osjetljivost cijeloga bulbusa, orošen vid.
Ozdravljenje ovisi o virulenciji mikroorganizma, jačini imunog sistema individue i od veličine lezije. Kod osoba sa očuvanim imunim sistemom, infekcija prolazi za 6-8 nedjelja.
Inflamatorni fokusi bivaju zamijenjeni ožiljkom koji polako postaje pigmentiran. Infekcija je često rekurentna, što znači da se može vratiti. U tri godine, nakon prvog napada, infekcija se vraća u 50 posto slučajeva.
Ciljevi liječenja su da se skrati trajanje i opseg akutne inflamacije, da se smanji gubitak vida tako što smanjujemo horioretinalni ožlijak i da se spriječi ponovno javljanje infekcije. U liječenju se koristi prednizolon sistemski kao i specifični antioksoplazmatski lijek (Pyrimethamine sa sulfadiazinom).