Degeneracija žute mrlje (makule) vodeći je razlog nepovratnog gubitka vida kod osoba iznad šezdeset godina starosti. Ono što je naročito zastrašujuće, kada je riječ o ovoj bolesti, jeste činjenica da nema poznatog načina liječenja. Postoji, međutim, zračak nade da antioksidanti mogu da pomognu u sprečavanju ili smanjenju stupnja gubitka vida.
Do degeneracije žute mrlje dolazi uslijed uništenja naročitog dijela oka koji je od neobične važnosti za normalan vid. Oko je izuzetno precizno konstruiran aparat koji kontrolira jedan od najkompliciranijih procesa u organizmu – sposobnost da vidimo. Kada gledamo u nešto, ta slika se fokusira u retini (mrežnjači), unutrašnjem sloju ćelija na zadnjoj strani očne jabučice. Specijalne ćelije u mrežnjači prevode svjetlosnu energiju u nervne podražaje, koji sprovode sliku do mozga, svaki put kada su podstaknute svjetlom. Ove slike mozak opaža kao vid. Žuta mrlja je mala rupica na mrežnjači koja je odgovorna za kvalitetu vida, onaj koji nam je potreban za radnje kao što su pisanje, šivenje, ili za razlikovanje boja. Oštećenje žute mrlje može ozbiljno da pogorša našu sposobnost da vidimo, vid može da postane zamagljen, ravni objekti da izgledaju talasasti, a u vidnom polju može da se pojavi tamna točka. Naposljetku, žrtve degeneracije žute mrlje mogu da izgube kompletan centralni vid.
Točan razlog makularne degeneracije nije poznat, ali mnogi istraživači sumnjaju da do nje dolazi uslijed oštećenja zbog djelovanja slobodnih radikala, tih nestabilnih molekula kisika koje mogu da naprave darmar na mnogim dijelovima organizma. Mada još nedokazana, ova teorija nije bez osnove. Oko je konstantno izloženo ultraljubičastom zračenju, za koje znamo da inicira stvaranje slobodnih radikala na koži, što ga čini vodećim izazivačem raka kože. U stvari, vanjski dio mrežnjače ima visok sadržaj polinezasićenih masnih kiselina, koje su naročito podložne oksidativnim oštećenjima. Oko ima svoj obrambeni sistem protiv slobodnih radikala – pravi arsenal antioksidanta, uključujući i enzime kao što su superoksid dismutaza (SOD), glutation peroksidaza i katalaza (koja djeluje uz prisustvo cinka i bakra), kao i vitamine C i E i beta-karoten. Starenjem, međutim, naš prirodni obrambeni sistem protiv slobodnih radikala slabi, jer nivoi važnih antioksidanta u krvi opadaju. U stvari, u jednoj studiji, objavljenoj u „Žurnalu američkog optometrijskog udruženja” (od decembra 1993), istraživači su otkrili da je dvadeset šest od dvadeset osam pacijenata sa degeneracijom žute mrlje parilo od nedostatka bar jednog važnog antioksidanta, a da su dvadeset jednom od njih nedostajala bar dva važna antioksidanta. Pitali su se: da li bi nadoknada tih antioksidanta dodacima mogla da pomogne da se pojača sposobnost naših očiju da se odupru destruktivnom uticaju slobodnih radikala? Evo do kojih su otkrića došli.
Vitamini
Karotenoidi – Obimna opće nacionalna studija sprovedena nad više od 850 osoba u Masačuserskoj bolnici za bolesti oka i uha u Bostonu, objavljena u „Žurnalu Američkog medicinskog udruženja”, otkrila je da oni koji konzumiraju namirnice bogate karotenoidima imaju upola vise šansi da kod njih, u toku starenja, ne dođe do degeneracije žute mrlje, nego oni čija je ishrana siromašna karotenoidima. Zanimljivo je da beta-karoten, najpoznatiji karotenoid, možda i nije i glavni junak priče o makularnoj degeneraciji. Dva druga karotenoida, lutein i zeaksantin, izgleda da pružaju mnogo veću zaštitu kada je riječ o tome, ima ih najviše u tamnozelenom lisnatom povrću, kao što su spanać i kolard. Visoka koncentracija luteina i zeaksantina također se nalazi u žutom pigmentu očne makule (žute mrlje), a istraživači vjeruju da ona može da filtrira svjetlosne zrake koji dopiru do očiju i otkloni one koji doprinose oksidativnom oštećenju. (Oba ova karotenoida dostupna su u vidu dodataka).
Vitamin C — Proučavajući grupu od preko 2100 osoba između četrdeset tri i osamdeset šest godina starosti, istraživači su otkrili da oni koji uzimaju vitaminske dodatke imaju manje šanse za razvoj degeneracije makule nego oni koji ih ne uzimaju. Naročito se kod onih koji su uzimali vitamin C pokazalo usporavanje procesa u ranom stadiju makularne degeneracije. Ovo ne bi trebalo da iznenađuje. Pored toga što je sam po sebi već moćan antioksidant, vitamin C podiže u krvi nivo drugog važnog antioksidanta, glutationa, koji se nalazi u mnogim ćelijama, uključujući i ćelije oka.
Minerali
Cink – Kada istraživači saberu jedan i jedan, rezultat je – cink. Evo kako. Pomanjkanje cinka je uobičajeno kod starijih osoba, a cink je od suštinskog značaja za metaboličku funkciju nekih slojeva ćelija mrežnjače. Da li cink možda ima neku ulogu u makularnoj degeneraciji? Prema istraživačima sa Državnog univerziteta u Luizijani reklo bi se da je tako. Tokom pionirskog istraživanja koje je pod vodstvom dr. Dejvida A. Njusoma, M.D., sprovedeno nad 151-im pacijentom sa degeneracijom žute mrlje, nekima od njih davan je placebo (lažni lijek), a nekima 100 mg cinka oralno, podijeljeno u dvije dnevne doze, što je znatno više od preporučene dnevne doze (RDA), koja iznosi 15 mg. Rezultati: nakon perioda praćenja dugog dvije godine, oni kojima je davan cink imali su mnogo manji procenat oštećenja vida nego grupa koja je dobijala lažni lijek. Još jedno godinu dana dugo ispitivanje, vršeno na svinjama, pokazalo je da su se kod onih kojima je davana hrana s niskim sadržajem cinka stvorile degenerativne promjene na očima, slične onima do kojih dolazi u ranoj fazi makularne degeneracije kod ljudi.
Blagotvorno ljekovito bilje
Ginko biloba – Ekstrakt ginko bilobe se u Evropi koristi za liječenje degeneracije žute mrlje. Ginko je moćan antioksidant.