Ove nezasićene masne kiseline čuvaju srce, pomažu kod artritisa, štite od raka, potiču stvaranje kolagena… Priča o masnoćama može da djeluje zbunjujuće. Da li su sve štetne, ili ima i korisnih? Odgovor glasi: ima i jednih i drugih. Stoga omega-3 masne kiseline često se zbog povoljnog djelovanja na zdravlje opisuju kao dragocjene masnoće.
One takozvane zasićene, kao što su životinjske, mogu biti štetne jer povećavaju rizik od pojave srčanih bolesti (pošto se sastoje uglavnom od triglicerida i talože u masnim ćelijama organizma), a takozvane polinezasićene su korisne. Zbog toga se unošenje prvih mora ograničiti (ne i sasvim izbaciti), a drugih povećati.
Omega 3 masne kiseline u hrani – U grupu nezasićenih masnih kiselina spadaju linolenske omega-3 i omega-6. To su za čovjeka esencijalne masne kiseline koje organizam ne proizvodi sam pa se moraju unijeti hranom. Omega-3 masnih kiselina ima u pojedinim vrstama ribe, plavoj ponekad i dvostruko više nego u bijeloj. Nalaze se u srdeli, skuši, tuni, bakalaru, jezerskoj pastrmki, haringi, lososu, kao i u mesu ljuskara i morskih sisavaca i ribljem ulju. Izvor tih kiselina je fitoplankton kojim se morski organizmi hrane. U lanenom sjemenu, bundevi (žutoj), ulju uljane repice, soji i orasima ima omega-3 masnih kiselina trećeg tipa (alfa-linolenske), koje su nešto manje efikasne od ostalih vrsta, ali su dobra zamjena ljudima koji ne vole ribu. Omega-6 masnih kiselina ima u sjemenkama sezama, suncokreta, lana, orasima, čija sjemenkama i lješnicima…
Omega 3 masne kiseline ljekovita svojstva
U mnogim istraživanjima utvrđeno je da omega-3 masne kiseline, eikosapentoenoicna (EPA) i dokozaheksaenoicna (DHA) štite od srčanih bolesti i ateroskleroze, jer smanjuju mogućnost zgrušavanja krvi, čime se smanjuje i mogućnost stvaranja ugrušaka (tromba) koji mogu dovesti do iznenadne smrti ako se “otkače”.
Također, utvrđeno je da mogu pomoći oboljelima od artritisa, jer čine zglobove manje osjetljivim i oteklim. Nova istraživanja pokazala su da omega-3 masne kiseline štite i od raka dojke, debelog crijeva i maternice, a misli se da djeluju tako što ometaju izvore energije ćelija raka. Igraju i značajnu ulogu u očuvanju zdravlja ćelijskih membrana, pa one lakše odolijevaju napadima kancerogenih supstanci.
Mogu da ublaže depresiju i druge psihičke poremećaje, menstrualne bolove. Važne su i za ljepotu kože jer potiču stvaranje kolagena i dubinski je vlaže.
Znači, barem dvaput nedjeljno trebalo bi jesti masnu ribu. U porcijama od 180 grama (trudnice treba da se ograniče na 350 grama kuhane ribe nedjeljno), dok s uzimanjem ribljeg ulja treba biti oprezan jer može da spriječi normalno zgrušavanje krvi, što može izazvati obilno menstrualno krvarenje.
Omega 3 masne kiseline za šta su dobre
Pošto je riba i važan izvor bjelančevina, esencijalnih aminokiselina i lako se vari, a sadrži i vitamine rastvorljive u mastima (A, D i E, koji su i antioksidansi), i vitamine grupe B, kao i minerale: magnezijum, kalcijum, fluor i jod, kao i selen, koji je također antioksidans (što znači da čuva DNK i ćelijsku membranu od slobodnih radikala, time djeluje antikancerogeno), eto razloga više da se riba (i ostali plodovi mora) češće nađu na trpezi.
Hrana bogata omega-3 nezasićenim masnim kiselinama trebalo bi znatno da smanji smrtnost srčanih bolesnika u starijoj populaciji. Pokazala su najnovija istraživanja američkih naučnika, koji su uspoređivali sastojke dokozahesaenoicne kiseline (DHA), eikosapentaenoicne kiseline (EPA) i alfa-linolenske kiseline u krvi 179 ljudi koji su umrli od posljedica srčanih oboljenja, uključujući i infarkt. Utvrdili su vezu između većih koncentracija DHA, EPA i alfa-linolenske kiseline i manjeg rizika od smrtnosti. Osim toga, brojna istraživanja govore i o značaju omega-3 kiselina u borbi protiv upalnih procesa, što bi moglo da dovede do njihove upotrebe u liječenju autoimunih bolesti, kao što su artritis, Kronova bolest, ulcerozni kolitis, psorijaza, multipla skleroza i migrena. Brojne studije dokazuju značaj uzimanja ribljeg ulja, kao dopune hrani, kod spomenutih bolesti što ublažuje bolest i smanjuje upotrebu lijekova.